Crkva Svetog Vendelina u Zemunu

Nemačko naseljavanje panonskog Podunavlja, počelo je još u XVII. veku, blagoslovom carice Marije Terezije. Mnogobrojne nemačke familije koje su početkom XIX veka iz Banata stigle u Zemun, brzo su formirale homogenu katoličku zajednicu zajedno sa Francuzima iz Lorene (1770.). Osnovali su naselje Franjin dolinu ili na nemačkom "Franztal", varošku četvrt čije se građanstvo bavilo trgovinom, poljoprivredom, ugostiteljstvom i zanatstvom. Mi, posleratne generacije taj kraj smo zvali Sutjeska, a bio je naseljen kolonistima iz Bosne i Like. 

Prvu bogomolju dobili su 1888. godine. Bila je to lepa crkva izgrađena u gotskom stilu, sa dva visoka zvonika, projekt je uradio arhitekta Hermana Bolea, a gradnja je finansirana iz sredstava "rimokatoličkog opštinstva Franjindolskog“. Otvorena je 20. oktobra, na dan Svetog Vendelina, pa je to ime i ponela. Crkva se nalazila u dvorištu škole koja je podignuta 1901. godine. Školska zgrada je sačuvana i posle rata je ponela ime Petra Kočića i danas se nalazi u Prvomajskoj ulici.  Porodica Tajbl imala je bioskopsku dvoranu u Glavnoj ulici, gde je nekada bio bioskop "Sloboda."

Advokat Johanes-Hans Mozer bio 2 i po godine za vreme II svetskog rata gradonačelnik Zemuna. Bruno Mozer i njegov sin, vlasnici "Vinarije Mozer", sredinom rata pobegli su iz zemlje u Tursku, ali je vino i dalje pravljeno za Nemce. 

Posle rata su optuženi i oduzeta im je sva nepokretna imovina, vinarija i vila u dvorištu, kao okupatorima. Vinarija Mozer utopila se u "Navip".

Okončanjem rata, proterani su i skoro svi žitelji Franctala što je bio početak stradanja podunavskih Švaba. Posebno mesto u istoriji Zemuna zauzima čin rušenja velelpne crkve Svetog Vendelina. Na zahtev novopridošlih stanovnika Franctala (Srba kolonista iz Krajine), crkva je srušena u leto 1957. godine. Postoje svedočenja da je za potrebe rušenja SKOJ organizovao radnu akciju. Tada je stradalo i francalsko groblje sa kapelom. Grobovi žitelja Francala su prekopani, a od nadgrobnih ploča su izrađene stepenice koje idu uz naselje Kalvarija. Posao uklanjanja šuta od crkve su obavilii radnici Gradske čistoće.