Hamami u Beogradu

Beograd je kao i cela Srbija dosta vremena bio pod turskom okupacijom. Ako je nešto u tome dobro, to su turska kupatila koja su nam ostavili. No ni jedno nije sačuvano u svojoj izvornoj nameni. Šteta!

Konak kneza Miloša u Topčideru i Konak kneginje Ljubice takođe su imali hamame.Pored ovih, koji se nalaze u sastavu dvorova, u Beogradu je ostalo par turskih kupatila (hamama). Često se pojam tursko kupatilo koristi za parno kupatilo. Ono je samo jedan deo rituala. Njegov sastavni deo, ali svakako ne i jedini.

Parno kupatilo braće Krsmanović, Cara Dušana 45 

Kompleks „Parnog kupatila braće Krsmanović”, poznato je i kao Javno toplo kupatilo „Dunav”. Formirano je 1901. godine i radilo do dvadesetih godina XX veka oko ostataka nekadašnjeg „Malog Hamama”, za koji se pretpostavlja da potiče iz XVIII veka.

U središtu kupatila nalazi se kružni bazen –hamam i manji bazen poligonalne osnove, sa hladnom vodom. Temelji prostorije sa kružnim bazenom, kao i kanali ispod bazena, predstavljaju ostatke starijeg objekta turskog amama. Za spomenik kulture proglašen je 2001. godine. Koristio se u umetničke svrhe.

Hamam kneza Miloša, Admirala Geprata 14

Sagrađen je 1836-1838. godine prema principima turskih javnih kupatila. Predstavljao je sastavni deo tadašnjeg dvorskog kompleksa kneževih sinova Miloša i Mihaila Obrenovića, koji je potom služio potrebama Ministarstva finansija. Oštećen je u nacističkom bombardovanju 1941. godine, a pod zaštitom države je od 1957. Od celog kompleksa do danas sačuvao se jedino hamam, prizemna zgrada sa isturenom odžaklijom.

 

I pored toga što dimenzije objekta  nisu velike, poseduje sve sastavne delove hamama – šadrvan, kapaluk, halvat, haznu i ćulhan. Glavna prostorija, koja je služila za kupanje i odmor, zasvođena je pltkom kupolom, izvedenom koncetričnim postavljanjem opeka.Poseban detalj kupole prestavljaju karakteristični otvori za osvetljenje, pokriveni staklenim klobucima.

 

Pretpostavlja se da je objekat izveden prema zamisli Hadži Nikole Živkovića, „dvorskog” neimara kneza Miloša, kome se pripisuju najznačajnije građevine u Beogradu iz ovog perioda. Danas se u njemu nalazi  restoran "Monument".

Hamam u Donjem gradu Beogradske tvrđave – Planetarijum

Pretpostavlja se da je podignut između 1860. i 1867. godine, kada su ključevi grada iz turskih konačno prešli u srpske ruke. Za vreme Prvog svetskog rata hamam je služio kao vojničko kupatilo, ali je kasnije devastiran i razoren eksplozijom u obližnjoj Istočnoj kapiji 1944. godine.

Godine 1962. nakon osnivanja Zavoda za Zaštitu spomenika kulture grada Beograda, pristupilo se obnovi amama kao objekta neospornih spomeničkih svojstava. Dve godine kasnije rekonstrukcija objekta je privedena kraju i naredne tri godine amam je čekao svoju novu namenu.

U njemu je 1967/68 smešten planetarijum Astronomskog društva „Ruđer Bošković”.

Da  li postoji mogućnost revitalizacije nekog od ovik objekata i vraćanje u prvobitnu namenu pitanje je za čitavo naše društvo, ali i za turističku ponudu Beograda i Srbije. 

Do skora je postojao hamam "Kleopatra" koji se nalazio u blizini Pampur bara. Maser je Egipćanin i praktikuje marokanski tretman.