MOST KRALJA ALEKSANDRA (ZEMUNSKI)

Godine 1930. raspisan je javni konkurs za izgradnju drumskog mosta preko reke Save u Beogradu, a posao je ustupljen firmi iz Oberhauzena. Do tada je preko Save u Beogradu postojao samo železnički most sagrađen još 1884. godine. Građenje je otpočela jula iste godine.

Lančani most kralja Aleksandra Karađorđevića spektakularno je otvoren je 16. decembra 1934. godine, kada je preko mosta kralja Aleksandra prvo prešla svečana kraljevska konjica sačinjena od 700 konjanika. Most je otvorio princ namesnik, Pavle Karađorđević. Na dan otvaranja preko mosta prošetalo je oko 150 hiljada građana. Skoro godinu dana zatim 5. novembra 1935. god reku je preskočio i prvi tramvaj na liniji broj 14 ka Zemunu.

Projekat nosećih stubova izradio je Nikola Krasnov, po narudžbi francuske firme "Batignolles". Romansko-vizantijski stil Krasnovljevih pilona u početku se nije dopao nemačkom arhitekti Milu koji je sa svojom firmom "Gutenhoffnungshiitte" izvodio gvozdenu konstrukciju kolskog, tramvajskog i pešačkog prelaza. 

Tokom izgradnje mosta stalno se polemisalo o neskladu Krasnovljevih srednjim vekom inspirisanim pilonima i moderne konstrukcije mosta. U tome je naročito prednjačio arhitekta Brašovan. 

Ivan Meštrović, dvorski vajar, izneo je ideju o četiri konjanika, dva na jednom pilonu sa obe strane mosta. Grandozno i pompezno kako su već on i njegov nalogodavac zamišljali tadašnju unitarnu državnu zajednicu.

Ovi konjanici trebalo je da budu car Dušan i kraljevi Tomislav, Trvtko i Petar I Karađorđević. Visina stubova na kojima bi se nalazili konjanici bi bila 22 metra, što bi značilo da bi, sa dodatom visinom samih pilona, konjanici bili na visini 45 metara (visina Palate "Albanija"). 

Od ovog rešenja se odustalo pod pritiskom raznih inženjera i vajara, a kao razlozi su navedeni nepoštovanje porcedure za izbor skulptora, previsoka cena kao i nefunkcionalnost figura. 

 

Most je dignut u vazduh 12. aprila.1941. godine, i u tom trenutku je na zemunskoj strani ostalo nekoliko tramvaja, tako da je nakon Drugog svetskog rata jedno godinu dana funkcionisala tramvajska linija 14 od Starog sajmišta do Zemuna. Rušenje mosta propratio je i tragičan događaj. On je srušen dok je ispod njega bio brod „Tanasko Rajić“. Inženjerci u mrkloj noći nisu uočili, ispod samog mosta, brod sa 110 ljudi. Kako se metalna konstrukcija posle snažne eksplozije survala u Savu, na licu mesta je poginulo 95 osoba…

Neki smatraju da je prokletstvo mosta koji je napunio tek sedam godina, to što je građen na temeljima nekadašnje Liman džamije. Ona se nalazila gde se i danas nalaze noseći stub mosta (danas Brankovog) na desnoj obali Save. 

Nakon rata put Zemuna kreće i prvi trolejbus, naslednik tramvaja broj 14.Trolejbusi su saobraćali sve do sve do 1973. i to ukupno 3 linije (14,15, 16).

Na stubovima i oporcima starog visećeg mosta, koji su u znatnoj meri diktirali i omogućili novo rešenje u pogledu konstruktivnog sistema, 1956. godine pušten je u saobraćaj novi drumski most. 

Do tada je prevoz vršen brodom ili preko Savskog mosta. Tako se 1952. godine desila havarija broda "Niš" koji je saobraćao na liniji Beograd-Zemun, a tom prilikom stradala je stotina ljudi.

Brankov most ustvari čine dva samostalna mosta blizanca od kojih je jedan, onaj u pravcu Novog Beograda, stariji čak 15 godina (1972.-1975.). 

Pristižu vesti o planovima da se i ovako udvojeni Brankov most još jednom umnoži i dobije svog blizanca tj. da još jedan identičan most bude sagrađen pored sadašnjeg!